سنسور موقعیت دریچه گاز

سنسور موقعیت دریچه گاز ( یا به اختصار سنسور دریچه گاز ) وظیفه دارد که درصد باز بودن دریچه گاز را اندازه گیری کرده و به واحد کنترل الکترونیکی ( ایسیو ) ارسال کند و ایسیو نیز بر اساس اطلاعات دریافتی از این سنسور ، مقدار پاشش سوخت را نسبت به مقدار باز بودن آن ( مقدار هوای ورودی به موتور ) تغییر می دهد .

اطلاعات این سنسور در واحد کنترل الکترونیکی ( ECU ) برای محاسبه مقدار پاشش سوخت در وضعیت های بسته بودن ، نیمه باز ، کامل باز و همچنین برای وضعیت های مختلفی از جمله شتاب گیری و کاهش شتاب ( رها کردن ناگهانی پدال گاز ) بکار می رود .

نکته : زمانی که دور موتور بالا می باشد و ناگهان پدال گاز را رها می کنیم ، دریچه گاز سریعا بسته می شود و حالت بسته بودن را به اطلاع واحد کنترل الکترونیکی ( ای سی یو ) می رساند و ecu نیز جهت جلوگیری از افزایش بیش از حد آلودگی هوا ( بعلت تغییر زیاد نسبت هوا و بنزین ) و کنترل دور موتور ، اقدام به قطع پاشش سوخت ( توسط انژکتورها ) و یا کاهش بسیار زیاد زمان پاشش سوخت می نماید .

بنابراین این سنسور یکی از سنسورهای موثر در پاشش سوخت در حالت های دور آرام ، شتاب گیری ، کاهش شتاب و دورهای بالا می باشد. در دوره آموزش تعمیرات ECU در پارسیان صنعت خودرو نیز به طور کامل این سنسور را بررسی می کنیم.

اساس کار سنسور موقعیت دریچه گاز

سنسور وضعیت دریچه گاز در حقیقت یک نوع پتاسیومتر ساده بوده که با تغییر اهرم دریچه گاز ، نه تنها پولکی دریچه گاز تغییر می کند بلکه پتانسیومتر دریچه گاز نیز تغییر کرده و مقدار مقاومت در حالت های مختلف تغییر می کند .

مکان نصب سنسور دریچه گاز

مکان نصب این سنسور روی هوزینگ دریچه گاز می باشد و یا به طور دقیق تر درست روبروی اهرم دریچه گاز می باشد . البته در بعضی از خودروها مانند پژو 206 تیپ 5 و 6 و SD سیم گاز و اهرم دریچه گاز وجود ندارد بلکه مجموعه موتور برقی دریچه گاز و سنسور آن به صورت یکجا ، تعبیه شده است .

ارسال اطلاعات بازو بسته شدن دریچه گاز برای ECU

ای سی یو با استفاده از اطلاعات دریافتی از این سنسور حجم هوای ورودی را تشخیص داده و با توجه به آن مقدار زمان پاشش سوخت را تنظیم می نماید.

محل قرار گیری

این سنسور بر روی بدنه دریچه گاز در موتور قرار گرفته و شفت مرکزی صفحه گاز به آن متصل می گردد.

راهنمای سیم کشی

پایه یک آن برق 5V را از ECU دریافت میکند.
پایه دوم آن منفی را از ECU دریافت میکند.
پایه سوم آن اطلاعات دریچه گاز را به صورت سیگنال برای ECU ارسال می نماید.

راهنمای پارامترهای دیاگ

بر روی دستگاه دیاگ 3 پارامتر قابل رؤیت است.
1-زاویه دریچه گاز.
2-ولتاژ دریچه گاز.
3-وضعیت دریچه گاز

همچنین ببینید : دوره کارشناسی خودرو

علائم خرابی سنسور دریچه گاز

در صورت خرابی این سنسور کد خطا در دستگاه دیاگ قابل مشاهده می باشد .
با توجه به اینکه ECU دقیقا نمی تواند اطلاعات میزان هوای ورودی را به درستی دریافت نماید .خودرو در هنگام شتاب گیری تاخیر دارد و اصطلاحاً کوپ می کند.
در مواقعی که سنسور دریچه گاز خراب است ECU اطلاعات خود را از سنسور دور موتور به طور موقت دریافت می کند .

در صورتی که سنسور دریچه گاز خراب باشد و یا بد عمل کند خودرو علائم زیر را از خود نشان میدهد :

1. بالا ماندن دور موتور در دور آرام ( در ECU ساژم در حالت خلاص دور موتور با شتاب ماشین پایین
   می اید )
2. دیر و یا با تاخیر گاز خوردن (پدال گاز با دریچه و پشت آمپر یکسان نیست )
3. دیر پایین آمدن دور موتور ولی از دور آرام پایین تر نمی آید .
4. درحالت سرد بودن خودرو ،دور موتور نرمال ولی درحالت گرم شدن موتور ، دور موتور تا کاتاف بالا می رود.
5. نوسان در دورهای بالا بخاطر کثیفی و آب خوردگی (3000RPM)
6. دود کردن موتور، گاهی اوقات با گاز دادن میزان دود کم یا زیاد می شود .
7. بالا نرفتن دور موتور از حد کاتاف (6 تا 5/6 بستگی به نوع خودرو دارد ).کاتاف به 3000 تا4000 می رسد .
8. با گاز دادن موتور خاموش می شود .(خودرو عطسه می زند.)
9. خودرو بین دور موتور 2500rpm تا 3000rpm حالت گرفتگی پیدا میکند.

یکی از شناخته شده ترین علامتهای خرابی سنسور TPS، تاخیر یا عدم شتابگیری یکنواخت (به اصطلاح دل دل زدن) است. در این حالت سوخت فقیر می شود زیرا ECU سیگنال درستی دریافت نمی کند که به آن بگوید هنگام باز شدن دریچه بنزین را زیاد کند.

در چنین شرایطی (خرابی سنسور موقعیت) سنسور اکسیژن سرانجام اطلاعات لازم را برای ECU می فرستند اما چون این ارسال به اندازه کافی سریع نیست نمی تواند جلوی شتابگیری غیر یکنواخت را بگیرد. معمولا سنسورهای TPS بیشترین فرسودگی را در حالت باز بودن دریچه پس دور آیدل تجربه می کنند زیرا دراکثر شرایط رانندگی موقعیت دریچه در حالت فوق است. سنسور معیوب ممکن است موجب رد کردن یا عدم نشان دادن اطلاعات هنگام باز شدن دریچه گاز شود که موجب قطع ارسال اطلاعات به ECU به صورت لحظه ای می شود که چنانچه ذکر شد باعث عدم غنی سازی به موقع سوخت و تاخیر در شتابگیری می شود.

• اگر سنسور TPS شل باشد ممکن است سیگنال غلط بفرستد و ECU را در باز شدن و بسته شدن دریچه گاز به اشتباه بیاندازد. نتیجه آن نوسان موتور در دور آیدل و تاخیر در دور گرفتن موتور است.
• اگر سنسور TPS اتصالی کند کامپیوتر در تمام مدت معادل سیگنال حالت تخت گاز یا WOT را دریافت می کند. در این شرایط سوخت غنی شده و کد خطایی ثبت می شود که به منزله بالا بودن بیش از حد ولتاژ سیگنال است.
• اگر سنسور TPS به حالت مدار باز دچار شود ECU اینطور فکر می کند که دریچه گاز همیشه بسته است. در این حالت سوخت به شدت فقیر شده و یک کد خطا ثبت می شود که پایین بودن بیش از حد ولتاژ سیگنال را نشان می دهد.

تست سنسور دریچه گاز با دیاگ

دستگاه دیاگی که اطلاعات سنسورها را نشان دهد معمولا موقعیت دریچه گاز را به صورت درصدی از باز بودن آن نشان می دهد. دستگاه های حرفه ای تر بسته به نوع نرم افزار ممکن است بتوانند ولتاژ واقعی سنسور TPS را نیز نشان دهند. دستگاه دیاگ را به پورت مربوطه متصل کرده سوییچ را باز کنید و سپس اطالاعات سنسور TPS را بررسی کنید.

در دور آیدل باید صفر یا چند درجه باشد. خیلی آهسته پدال گاز را فشار دهید تا اینکه کامل باز شود. در این حالت باید مشاهده کنید که درصد باز بودن دریچه گاز به تدریج به ۱۰۰ برسد. اگر تغییری مشاهده نشود به معنای عدم ارسال اطلاعات توسط سنسور موقعیت دریچه گاز است. اگر بیشتر از ۵ درصد در دور آیدل و کمتر از ۹۰ درصد در حالت تخت گاز مشاهده کردید به معنای ایراد داشتن سنسور است.

همچنین بخوانید : تست سنسور دریچه گاز بدون دستگاه

توجه داشته باشید که بیشتر دستگاه های دیاگ سرعت نشان دادن اطلاعاتشان در حدی سریع نیست که قطع و وصل شدن لحظه ای سیگنال های ارسالی TPS بین حالت آیدل و تخت گاز را نشان دهد. ولی از آنجایی که بیشترین فرسودگی سنسور TPS معمولا بین حالت ۰ تا ۲۰ درصد باز بودن دریچه گاز رخ می دهد سعی کنید دریچه گاز را بین این دو حالت قرار دهید و پیوسته بودن سیگنال را چک کنید. اگر هنگام نگه داشتن پدال گاز (یا اهرم دریچه گاز از داخل موتور) متوجه شدید که ناگهان سیگنال قطع شد نشانه خراب بودن سنسور TPS است.

اگر دستگاه دیاگ شما نمی تواند ولتاژ TPS را نشان دهد می توانید از طریق وصل کردن ولت متر به کانکتور سنسور میزان ولتاژ آن را بررسی کنید. اول از همه چک کنید که هنگام باز بودن سوییچ TPS دارای ولتاژ باشد. سنسور TPS نمی تواند سیگنال درست را تحویل دهد مگر اینکه سیگنال مرجع را از ECU دریافت کند. برای دسترسی به اتصال مرجع به نقشه سیم کشی مراجعه کنید و دنبال ولتاژ ۵ بگردید.

مورد بررسی دوم چک کردن ولتاژ ارسالی پایه است. ولتاژ خوانده شده را با ولتاژ ذکر شده در دفترچه خودرو مقایسه کنید. مقادیر ولتاژ TPS معمولا تا صدم ولت تعیین می شوند بنابراین اگر ولتاژ پایه در محدوده ۵ صدم (۰٫۰۵) ولت از مقدار تعیین شده نبود ممکن است سیگنال خروجی سنسور نیاز به تنظیم داشته باشد. برای این منظور دستگاه اُسیلوسکوپ (نوسان نما) می تواند انحرافات موجود در منحنی ولتاژ را به خوبی نشان دهد.

توجه داشته باشید که در شرایط عادی سنسور TPS نباید نیاز به تنظیم داشته باشد. ولی اگر دستگاه دیاگ خطایی در تنظیمات آن نمایش دهد یا خود سنسور خراب باشد باید تعویض شود یا هنگامی که کاربراتور و دریچه گاز تعویض می شوند ممکن است نیاز به تنظیم سنسور وجود داشته باشد. البته این موضوع فقط در مورد خودروهای قدیمی تر صدق می کند. در اکثر خودروهای جدید سنسور TPS به صورت خودکار خودش را کالیبره می کند. کامپیوتر موتور از ولتاژ پایه در حالت آیدل استفاده کرده و آن را به عنوان درصد صفر یا بسته بودن دریچه گاز در نظر می گیرد.

نکات ریز در مورد سنسور دریچه گاز

نکته 1 – در صورتی که محور گاز خراب شده باشد سنسور دریچه گاز عملکرد درستی ندارد . لذا ممکن است بدون اینکه کد خطایی در سیستم وجود داشته باشد موتور بد کار کند
نکته 2 – باید توجه داشت که موتور به جز از دریچه گاز از جای دیگری نفس نکشد (پشت مانیفولد ،پشت دریچه گاز ، زیر مانیفولد )
نکته 3 – در صورتی که موتور در دور آرام گاز خور داشته باشد باید زاویه دریچه گاز بررسی شده و در صورت لزوم سیم گاز ریگلاژ شود .
این سبب می شود موتور به پدال گاز عکس العمل بهتری نشان دهد .