مقاومت الکتریکی

مقاومت الکتریکی : تمام اجسام جریان الکتریک را به یک اندازه هدایت نمی کنند . اجسامی که الکتریسیته را به راحتی از خود عبور می دهند هادی و اجسامی که برعکس هادیها از عبور جریان جلوگیری می کنند عایق نامیده می شوند . علت اینکه هدیها جریان الکتریکی را از خود عبور می دهند این است که آنها مقدار زیادی الکترون آزاد دارند اما اندازه الکترون آزاد آنها در مقایسه با همدیگر فرق می کنند .

توجه کنید که اکثر فلزات هادیهای خوبی هستند اگر با یک متبع ولتاژ با مقدار ثابت میزان هدایت الکتریکی فلزات مختلف که دارای طول یک متر و سطح مقطع یک میلی متر هستند را آزمایش کنیم می بینیم فلزی که دارای الکترون آزاد بیشتری است شدت جریان آن بیشتر است . در  چنین مداری نسبت شدت جریان الکتریکی به ولتاژ منبع را هدایت الکتریکی مخصوص آن فلز می نامند و آن را با k (کاپا) نشان می دهند . پس می توان گفت که :

هدایت مخصوص عبارتست از قابلیت هدایت سیمی به طول یک متر و سطح مقطع یک میلی متر . هدایت مخصوص نقره ازهمه فلزات دیگر بیشتر است و مس بعد از نقره هادی خوبی است.

جدول زیر هدایت مخصوص برخی از فلزات را نشان می دهد.

هدایت مخصوص نشانگر سهولت عبور جریان از فلز می باشد. بنابراین هرچه مقدار آن بیشتر باشد جسم هدیتر است به عبارت دیگر اجسام با هدایت مخصوص بیشتر در مقابل عبور جریان مقاومت کمتری از خود نشان می دهند . بنابراین هر جسمی که دارای هدایت مخصوص بیشتر باشد دارای مقاومت مخصوص کمتر است . مقاومت مخصوص را با p  (رو) نشان می دهند و رابطه آن با هدایت مخصوص بصورت p= می باشد.

بنا به تعریف: مقاومت مخصوص عبارت است از مقاومت سیمی به طول یک متر و سطح مقطع یک میلی متر مربع.

واحد مقاومت

همانگونه که ذکر شد مقاومت الکتریکی R عاملی است که در برابر عبور جریان الکتریکی مخالفت کرده و آن را محدود می سازد واحد مقاومت الکتریکی به افتخار دانشمند آلمانی که گئورک سیمون اهم می باشد اهم نامیده شده است و باعلامت Ω نشان داده می شود. یک اهم مقاومت هایی است که اگر به دو سر آن یک ولت اعمال شود جریانی برابر یک آمپر از آن عبور نماید. به مدار شکل زیر توجه نمایید.

مقدار مقاومت الکتریکی را با دستگاهی بنام (اهم متر) اندازه گیری می کنند.

قانون اهم

چنانچه در بخشهای قبلی گفته شد ولتاژ باعث جاری شدن جریان الکتریکی در مدار بسته می شو و مقاومت با عبور جریان مخالفت می کند. رابطه ای بین ولتاژ ، جریان و مقاومت وجود دارد که آن رادانشمندی بنام اهم کشف نمود. این قانون عبارتست از : اگر مقاومت مداری ثابت نگه داشته شود  و مقدار ولتاژ اعمالی به آن افزایش یابد مقدار جریان مدار زیاد می شود.

همچنین کاهش ولتاژ باعث کم شدن جریان مدار می گردد. همچنین اگر ولتاژ مداری ثابت نگه داشته شود و مقدار مقاومت کاهش یابد مقدار جریان افزایش می یابد و با ازدیاد مقاومت جریان کم می شود. این قانون نشان می دهد که بین سه کمیت ولتاژ ، مقاومت وشدت جریان رابطه ای وجود دارد در یک مدار DC شدت جریان با ولتاژ نسبت مستقیم و با مقاومت نسبت معکوس دارد.

عوامل موثر بر مقاومت هادی

مقاومت هادیها علاوه بر جنس آن به عوامل دیگر نیز بستگی دارد همانطور که می دانیم  هدایت در هدیها توسط الکترونهای آزاد صورت می گیرد . برای اینکه مقاومت هادیها را کمتر کنیم باید الکترونهای آزاد آن را زیاد کنیم . می توان با ضخیم کردن سیم تعداد الکترونهای آزاد را بیشتر کرد بنابراین مقاومت سیم با سطح مقطع هادی نسبت معکوس دارد. با اضافه کردن طول سیم مثل اینکه تعدادی مقاومت با هم سری شده اند و در نتیجه مقاومت افزایش می یابد بنابراین مقاومت سیم با طول آن نسبت مستقیم دارد.

رابطه کلی مقاومت الکتریکی هادی

با توجه به مباحث گذشته می توان نتیجه گرفت که مقاومت یک سیم به طول ، سطح مقطع و جنس آن بستگی دارد و قبلا در تعریف مقاومت مخصوص گفته شد که این پارامتر به جنس هادی بستگی دارد

دسته بندی مقاومتها از نظر نوع کار

مقاومتها از نظر نوع نوع کار به دو دسته ثابت و متغیر تقسیم می شود. مقاومتهایی که مقدار اهمی آنها ثابت بوده و امکان تغییر آنها نباشد آنها را مقاومتهای ثابت می نامند. در عوض مقاومت متغییر مقاومتی است که مقدار اهمی آن از صف تا مقدار معینی قابل تغییر است.

کد های رنگی مقاومتها

کد های رنگی روی مقاومتها برای تعیین مقدار اهم آنها بکار می رود هر کد رنگی عددی را نشان  می دهد که در جدول زیر نشان داده شده است:

توجه: K  برابر یک کیلو یعنی ۱۰۰۰ اهم، M  برابر یک مگا اهم یعنی ۱۰۰۰۰۰اهم.
طریقه خواندن مقاومت از روی کد رنگی به این صورت است که از محلی که کد رنگی به لبه مقاومت نزدیک است شروع می کنیم.
رنگ اول عدد اول، رنگ دوم عدد دوم و رنگ سوم ضریب را نشان می دهد رنگ چهارم نیز تلرانس را نشان می دهد.

مقاومتهای قابل تنظیم و متغیر

۱-مقاومتهای قابل تنظیم:

به مقاومتهایی گفته می شود که تغییر دادن مقاومت آن همیشگی نیست این نوع مقاومت معمولا در داخل دستگاه و برای تنظیم سیستم بکار می رود.

۲-مقاومت های متغیر تنظیم به صورت مکانیکی:

مقاومتهای متغیر از نظر ساختمان تا حدود زیادی همانند یکدیگر هستند. اما مقاومت متغیر قابل تنظیم به صورت مکانیکی در جاهایی بکار می رود که تغییرات مقاومت به طور مداوم لازم است. برای مثال پیچ کنترل صدای رادیو از این نوع مقاومت است.

۳- مقاومتهای متغیر NTC:

مقدار این نوع resistor ها با افزایش حرارت کاهش و با کم شدن حرارت افزایش می یابد. عبارت NTC  حروف اول کلمات Negative tempreture coefficient می باشد.

۴-مقاومتهای متغیر PTC :

مقدار این نوع مقاومتها با افزایش حرارت افزایش و با کاهش حرارت کم می شود. عبارت PTC  حروف اول کلمات positive tempreture coefficient می باشد.

resistor های متغیر VDR :

 این مقاومتهای متغیر رابطه معکوس با ولتاژ دارند یعنی با اضافه شدن ولتاژ دو سر آنها، مقاومت کم می شود.

resistor های متغیر LDR:

این نوع مقاومتهای متغیر رابطه معکوس با شدت نور دارد هرچه نور محیط زیادتر باشد مقاومت آنها کمتر می شود.

کار با مولتی متر

1. قبل از انجام آزمایش، باطری و اتصالات مولتی متر را چک کنید، برای این کار می‌توانید با اتصال کوتاه سیم های مولتی متر، مقاومت صفر را اندازه‌گیری کنید.

2. برای هر اندازه گیری، سلکتور مولتی‌متر را روی محدوده مناسب تنظیم کنید.
3. برای هر اندازه گیری دقت کنید فیش های سیم مولتی متر در جای درست قرار گرفته باشند.
4. هنگام اندازه گیری، دقت کنید که انگشتانتان با سیم های مولتی متر تماس پیدا نکند

5. پس از انجام آزمایش، مولتی متر را خاموش کنید

استفاده از ولت متر (اندازه گیری اختلاف پتانسیل (ولتاژ)

1. برای چک کردن ولت متر، سیم های مولتی متر را به منبع تغذیه وصل کنید، در این صورت باید با تغییر ولتاژ منبع، عدد نمایش داده شده عوض شود.

2. بسته به نیازتان، مولتی متر را روی حالت AC یا DC قرار دهید
3. برای ولت سنجی، سیم های مولتی‌متر باید موازی با قطعه مورد نظر بسته شود (یعنی دو سر سیم های ولت متر را به دو سر قطعه مورد نظر بزنید)

4. بدیهی ست که هنگام ولت‌سنجی، مدار باید روشن باشد!

استفاده از اهم متر (اندازه گیری resistor)

• برای چک کردن اهم متر، سیم های مولتی متر را اتصال کوتاه نمایید، در این صورت باید عدد ”صفر“ نمایش داده شود
• برای اهم سنجی، بهتر است قطعه را از مدار خارج کرده و به صورت جداگانه مقاومت آن را بسنجید. در غیر اینصورت، مولتی متر، مقاومت همه مدار را نشان می دهد.
• هیچ گاه مقاومت قطعه ای که در آن جریان الکتریکی وجود دارد را بامولتی متر اندازه گیری نکنید!

استفاده از آمپرمتر (اندازه گیری جریان الکتریکی)

•  برای آمپر سنجی، سیم های مولتی‌متر باید به صورت سری با قطعه مورد نظر بسته شود (یعنی قسمتی از مدار که می خواهید جریان آن را بسنجید را باز کرده و مولتی متر را سر راه آن نصب کنید)
• بسته به نیازتان، مولتی متر را روی حالت AC یا DC قرار دهید.
• هر مولتی متر معمولا دو قسمت برای آمپرسنجی دارد: جریان های کم و جریان های زیاد
• قسمت جریان کم دارای فیوز است و در صورتی که جریان بیش از حد از آن بگذرد، فیوز، مولتی متر را نجات می دهد!
• قسمت جریان زیاد فیوزی ندارد و درصورتی که جریان بیش از حد از مولتی‌متر بگذرد، این قسمت آسیب خواهد دید.
• بدیهی ست هنگام آمپر سنجی، مدار باید روشن باشد!

منبع تغذیه

• منبع تغذیه دارای پیچ تنظیم ولتاژ، پیچ تنظیم دقیق ولتاژ و پیچ تنظیم سقف جریان خروجی است.
• حتما قبل از اتصال منبع تغذیه به مدار، مقدار ولتاژ آن را صفر کنید.
• پس از اتصال منبع تغذیه به مدار، ولتاژ منبع تغذیه کمی افت می کند (چرا؟)، بنابراین برای تنظیم دقیق ولتاژ ورودی مدار، بایستی ولتاژ منبع تغذیه را پساز اتصال به مدار تنظیم کنید.

فرم ثبت نام دوره تعمیرات ای سی یو

همچنین خواندن مقالات زیر توصیه می شود : 

• آموزش پروگرام کردن ایسیو
• نحوه کار با پروگرامر
• ایسیو چیست ؟
• شایع ترین مشکلات خودرو
• نشانه های خرابی ایسیو
• سون پروگ
• آموزش ریمپ خودرو
• تعمیرات ایسیو
• ریمپ ایسیو
• قیمت دستگاه داینو
• تعمیر ایربگ