فیوز خودرو چیست؟

برق، مهمترین اختراع بشر تا به امروز است که زندگی انسان را از جنبه‌های مختلف ارتقا داده است. اما اشتباهی کوچک در مدارها و سیم‌بندی‌ها می تواند فاجعه‌ای بزرگ را به بار آورد.

به همین دلیل، دانشمندان به این نکته پی بردند که بهتر است برای جلوگیری از این اتفاقات ناخواسته، لوازمی جانبی را به منظور حفاظت از مدار الکتریکی به آن بیافزایند که از آنها تحت عنوان تجهیزات حفاظتی یاد می شود. فیوز یکی از همین تجهیزات حفاظتی است که بعدها به سیستم‌های الکتریکی افزوده شده است.

فیوز چیست؟

همانطور که در بالا نیز به آن اشاره شد، فیوز یکی از انواع تجهیزات حفاظتی است که به منظور کاهش اتفاقات غیر مترقبه به مدار الکتریکی افزوده شده است. وظیفه‌ی فیوز حفاظت از تجهیزات در برابر اشکالاتی است که در اثر اضافه بار و یا اتصالات کوتاه به وقوع می‌پیوندد. حتما بارها شنیده‌اید که فیوز یکی از مدارهای الکتریکی اصطلاحا پریده است. این به معنای مراقبت از همان مدار الکتریکی است.

در موتور خودرو نیز با توجه به مدل آن، سیستم الکتریکی خودرو و عوامل دیگری مانند سازنده‌ی خودرو، نیاز است تا از مدار الکتریکی محافظت شود. این کار بر عهده‌ی فیوز است. به عبارت دیگر، وظیفه‌ی برق‌رسانی به بخش‌های مختلف خودرو بر عهده‌ی فیوز است. به زبان ساده‌تر، این قطعات کوچک، برق ورودی به دستگاه را کنترل می‌کنند و چنانچه بار الکتریکی از حدی بیشتر وارد دستگاه شود، با قطع برق، از آسیب رسیدن به دستگاه جلوگیری می‌کنند.

خودروسازان، این روزها برای رقابت بیشتر آپشن‌های متعددی را به اتومبیل می‌افزایند. این آپشن‌ها اغلب بر اساس سیستم‌های الکتریکی کار می‌کنند. برخی از این تجهیزات الکتریکی مانند پمپ بنزین، کیلومتر شمار، برف پاک‌کن، فن رادیاتور و یا فلاشر، هستند که برای حفاظت از میزان عبور جریان الکتریکی در آن‌ها از فیوز برای هر بخش استفاده می‌شود.

آیا می‌دانید فیوزها چگونه عمل می‌کنند؟

دامنه‌ی گسترده‌ی تنوع در فیوزها باعث می‌شود که مکانیزم عملکردی متفاوتی داشته باشند. فیوزهای خودرو یکی از انواع فیوزها هستند که عملکردی منحصر به فرد داشته و در طراحی آنها از المان‌هایی استفاده شده که قابلیت ذوب شدن دارند.

فیوزهای خودرو، که شبیه به نواری فلزی هستند، همراه با قطعه‌ای جرقه گیر در داخل محفظه‌ای قرار گرفته‌اند که نارسانا هستند. بالارفتن جریان و رد کردن آستانه‌ی تعریف شده، این فیوزها ذوب می‌شوند و در نتیجه جریان قطع خواهد شد.

انواع فیوز خودرو

همانطور که گفته شد، تنوع بالایی در طراحی فیوزها انجام پذیرفته است که تنها چند مدل در خودرو استفاده می‌شوند:

• فیوزهای فلزی: عملکرد این فیوزها به این نحو است که اگر جریان بیشتری از آن رد شود، ارتباط دو سر آن قطع می شود در نتیجه جریان نیز متوقف می‌شود. ذوب شدن این فیوزها نشانه‌ی سوختگی آنهاست.
• فیوزهای شیشه‌ای: در این فیوزها دو سر فیوز به وسیله‌ی سیمی نازک به یکدیگر متصل می‌شوند و چون در محفظه‌ای شیشه‌ای قرار می‌گیرند به فیوزهای شیشه‌ای معروفند. در صورت بالا رفتن جریان، دو سیم نازک قطع می‌شود.
• فیوزهای مستطیلی: این فیوزها از دو پایه‌ی فلزی و یک عایق روکش تشکیل شده‌اند که در صورت سوختن، رنگ این عایق تیره می شود.
• فیوزهای سرامیکی

فیوزهای سرامیکی و یا مستطیلی پرکاربردترین نوع فیوز استفاده شده در خودروی ماشین محسوب می شوند.

جعبه فیوز

جعبه‌ فیوز، محفظه‌ای است که تمامی فیوزهای استفاده شده در خودرو در آن قرار دارند و تمامی تجهیزات الکتریکی از این جعبه تغذیه می‌شوند.

از ویژگی‌های جعبه‌ فیوز این است که موجب نظم بیشتر در سیم‌کشی‌های خودرو می‌شود و عیب یابی و به دنبال آن، رفع عیب موتور خودرو را بسیار آسان‌تر می‌نماید. برای جلوگیری از سر درگم شدن در جعبه فیوز، هر فیوز با رنگ‌ها وظرفیت‌های متعددی در این جعبه جاسازی شده و بر روی هرکدام از آن‌ها عددی نوشته شده است. این عدد نشانگر آستانه‌ی تحملی است که فیوز در قبال جریان برق رد شده دارا است.

در اکثر اتومبیل‌ها دو جعبه فیوز قرار دارد. یکی از این جعبه فیوزها که در داشبورد و نزدیک زانوی راننده کار گذاشته شده است، مربوط به سوئیچ‌ها و وسایل داخل اتاقک ماشین بوده است. اما جعبه فیوز مربوط به فن‌های رادیاتور، پمپ ترمز ضد قفل و ECU در قسمت موتور قرار گرفته‌اند.

در تمامی جعبه فیوزها، یدک‌هایی تعبیه شده شده است که در صورت بروز مشکل بتوانید از آن کمک بگیرید.

چرا فیوزها می‌سوزند؟

دلایل متعددی وجود دارد که باعث می‌شود یک فیوز بسوزد. این دلایل عبارتند از :

• چنانچه در مدارها اتصالاتی وجود داشته باشد، امکان سوختن فیوز نیز وجود دارد.
• با افزودن تجهیزات غیر استاندارد به خودرو، احتمال بالا رفتن جریان و سوختن فیوز نیز بالا می رود.
• اگر دینام خراب باشد، منجر به سوختن فیوز می‌شود.

در فیوزهای شیشه‌ای یا مستطیلی، به علت دیواره‌ی شفافی که دارند، به راحتی می‌توان متوجه سالم یا سوخته بودن فیوز شد، اما برای فیوزهای غیر شفاف باید از مولتی‌مترها استفاده نمود.

توجه کنید ، فیوز سوخته‌ای که تعویض نشود، بر کارکرد دستگاه تاثیر مستقیم وارد خواهد کرد.

سخن پایانی

با پیشرفت علم و تکنولوژی، متخصصان مربوط به حوزه‌برق، دریافتند که ممکن است اتصالاتی که در مدارهای الکتریکی موجود هستند، دچار اشکالاتی شوند که منجر به خرابی‌های زیان‌باری هم برای دستگاه و هم برای انسان شوند. به همین روی، به این نتیجه رسیدند که برای جلوگیری از این امر تجهیزات جانبی را بیافزایند که فیوزها یکی از این تجهیزات هستند. فیوزها انواع مختلفی دارند که تنها چند نوع از آن در اتومبیل‌ها استفاده می‌شوند. این فیوزها شامل فیوزهای شیشه‌ای، فلزی، مستطیلی و سرامیکی هستند.

برای جلوگیری از نامرتبی در سیم کشی موتور خودرو، همچنین برای اینکه در زمان بروز مشکل به راحتی بتوان عیب یابی و رفع ایراد را انجام داد، از محفظه‌هایی استفاده می‌کنند که به جعبه فیوز معروف هستند. فیوزهای قرار گرفته در این جعبه‌ها دارای رنگ‌های متعدد هستند و بر روی آنها عددی نوشته شده است که نشان دهنده حداکثر میزان باری است که می‌توانند عبور دهند. در صورتی که بیش از این میزان عبور دهند، در هر فیوز بسته به نوع آن فیوز از کار افتاده و جریان قطع می‌شود.

جعبه فیوزهای انواع سوئیچ و وسایل داخل کابین در داخل کابین و نزدیک زانوی راننده و باقی فیوزها در قسمت موتور خودرو قرار دارند. اما نکته‌ی آخر این که همیشه گوش به‌زنگ فیوز خود باشید. سوختن هر فیوز می‌تواند خسارت زیادی را به دستگاه مربوطه وارد نماید.