رله دوبل چیست ؟

آشنایی ، اثرات خرابی و عیب یابی | Double Relay

رله دوبل در سیستم سوخت رسانی انژکتوری وظیفه دارد که برق کلیه قطعاتی که با ۱۲ ولت کار می کنند ، اعم از سنسور ها ( سنسور موقعیت میل سوپاپ و سنسور سرعت خودرو ) و ایسیو و عملگرها ( پمپ بنزین – کویل دوبل – انژکتورها و … ) را تامین کند.

یکی از مهمترین نشانه های خرابی رله دوبل را میتوان روشن نشدن خودرو بیان کرد چرا که در صورت خرابی، برق به قسمت های یاد شده نمی رسد. همچین در برخی موارد که خودرو بد کار می کند نیز میتوان به خرابی این قطعه شک کرد.

رله دوبل یک سوکت ۱۵ پایه ( پین ) دارد که خود از دو رله تشکیل شده است ( دلیل نام گذاری نیز همین است ) و سه مرحله عملکرد دارد که در ادامه به این مورد نیز می پردازیم.

در دوره آموزش تعمیرات ایسیو و در بخش آموزش برق خودرو، رله دوبل به طور کامل به هنرجویان آموزش داده می شود. در ادامه به توضیحاتی مختصر در رابطه با این قطعه می پردازیم.

همانطور که در عکس بالا مشاهده می کنید، رله دوبل متشکل از 15 پایه یا پین می باشد به شرح زیر :

• پایه های 2-8-11-15 >>> ولتاژ +12V
• پایه 14 در زمان باز بودن سوئیچ >>> ولتاژ +12V
• پایه 1 >>> تامین برق ایسیو ( در هنگام باز بودن سوئیچ )
• پایه 10 >>> برق ایسیو ( بسته بودن سوئیچ )
• پایه 13 >>> برق پمپ بنزین
• پایه 9 >>> برق شیر کنیستر
• پایه 4 >>> برق انژکتور
•  پایه 5 >>> برق کوئل
• پایه 6 >>> برق گرم کن دریچه گاز

مراحل عملکرد رله دوبل

۱ – سوئیچ بسته :

در این حالت سوئیچ خودرو به طور کامل بسته است و یک وبتاژ ۱۲ ولت از پایه ۱۰ رله دوبل برای نگه داری اطلاعات حافظه ECU ارسال می شود ( در بعضی از سیستم های انژکتوری مانند ساژم ) و در بعضی خودروها حالت سوئیچ بسته طوری طراحی شده که هر دو رله های دوبل قطع می باشند.

۲ – سوئیچ باز :

در این حالت سوئیچ خودرو به طور کامل باز بوده و ایسیو به مدت ۳ الی ۵ یا ۲ الی ۳ ثانیه به قطعات زیر ولتاژ ۱۲ ولت ارسال می کند : پمپ بنزین – انژکتورها – کویل دوبل – شیر برقی کنیتر – گرمکن سنسور اکسیژن و … البته در همه خودروهای انژکتوری به قطعاتی که در حالت ولتاژ باز ولتاژ ۱۲ ولت در مدت یاد شده ارسال می شود متفاوت می باشد.

۳ – موتور روشن :

در این حالت به طور دائم ولتاژ ۱۲ ولت مورد نیاز به کلیه قطعات ارسال می شود.

نقشه رله دوبل در حال استارت

نقشه رله دوبل سوئیچ باز موتور خاموش

نقشه رله دوبل موتور روشن

مکان نصب و قرار گیری رله دوبل

مکان نصب رله دوبل در خودروهای مختلف ، متفاوت می باشد .

• در بعضی از خودروها در داخل جعبه ای سی یو نصب می شود . مانند : پیکان ، پژو آر دی و …
• در بعضی از خودروها در سینی جلوی فن نصب می شود مانند : پژو ۴۰۵ ، سمند و …
• و در بعضی از خودروها در کنار باتری پشت کاسه چراغ نصب می شود مانند : پراید انژکتوری ، ساژم و زیمنس

محل قرار گیری به طور کلی : در محوطه موتور روی سینی فن و یا داخل جعبه ECU قرار می گیرد.

نشانه خرابی رله دوبل چیست ؟

همانطور که در بالاتر اشاره کردیم در صورت سوختن رله دوبل، موتور روشن نمی شود. در صورتیکه پایه مربوط به خروجی هر قطعه قطع شده باشد ، قطعه مورد نظر عمل نمی کند و در حالت دیگر در صورت خراب شدن این قطعه ، دستگاه عیب یاب وصل نمی شود و یا ولتاژ باتری را در قسمت پارامتر ، خیلی کم نشان می دهد ( در صورت درست بودن ولتاژ باتری )

همچنین ببینید : علائم خرابی رله دوبل

نحوه عیب یابی رله دوبل

1- تست رله دوبل با دیاگ

با استفاده از دستگاه عیب یاب بطور مستقیم نمی توان این قطعه را تست کرد ولی در قسمت تست عملگرها ، هر کدام از عملگرها را وقتی تست می کنیم که در حقیقت ابتدا باید از سالم بودن این قطعه اطمینان حاصل کرد ( چون برق تغذیه ۱۲ ولتی قطعات توسط رله دوبل تامین می شود ) و سپس از سالم بودن خود قطعه مطمئن شویم.

2- تست رله دوبل با اهم متر (مولتی متر)

ابتدا کلید یا سلکتور دستگاه مولتی متر را روی قسمت اهم متر قرار داده و سپس سیم های مشکی و قرمز را در قسمت های مربوطه در دستگاه مولتی متر قرار داده و دو سر سیم مشکی و قرمز را طبق تصویر به پایه های مربوطه متصل کرده و میزان مقاومت سیم پیچ های این قطعه را یادداشت می کنیم و با مقادیر استاندارد مقایسه می نماییم. در صورتی که مقدار مقاومت اختلاف زیادی داشته باشد ، قطعه معیوب بوده و باید تعویض گردد.

3- آزمایش مستقیم با منبع تغذیه

رله دوبل را با یک منبع تغذیه خارجی تست کنید. این تست به شما امکان می‌دهد تا اطمینان حاصل کنید که رله به درستی عمل می‌کند و آیا سوخته یا خراب است یا خیر.

4- تست عملکرد عملگرها

با استفاده از تستر یا دستگاه‌های تشخیصی، عملکرد عملگرها را تست کنید. این تست شامل بررسی ولتاژها و جریان‌های مرتبط با عملگرهایی مانند پمپ بنزین و سیستم انژکتور می‌شود.

5-تعویض موقت رله

در صورت شک در سلامت رله، می‌توانید آن را با یک رله جدید تعویض کنید و سپس سیستم را تست کنید. اگر با تعویض مشکل حل شد، ممکن است رله قبلی سوخته یا خراب باشد.

وظیفه رله دوبل

یک کلید قابل کنترل است که می توان ان را در شرایط مختلف در مدار الکتریکی به کار گرفت . این قطعه متشکل از دوعدد رله به نام های رله ی اصلی و رله ی پمپ بنزین یا رله ی دوم میباشد .که وظیفه ی تغذیه جریان الکتریکی به سیتم انژکتوری را در شرایط کارکرد موتور همانند وضعیت سوئیچ بسته ، سوئیچ باز خودرو خاموش و سوئیچ باز خودرو روشن را برعهده دارد . تعریف ساده تر : رله دوبل داراي يك كانكتور پانزده راهه بوده و شامل ۲ عدد رله ی مجزا مي باشد كه وظيفه آن ارسال ولتاژ مورد نياز اجزاء مختلف انژکتور و همچنين تغذيه ECU موتور از طريق باتري ميباشد.

این قطعه  دارای یک کانکتور ۱۵ پایه است و دارای ۳ مرحله ی عملکردی که عبارتند از :

۱-حالت سوئیچ بسته در این حالت یک ولتاژ ۱۲V از پایه ی ۱۰ رله دوبل برای نگهداری اطلاعات موجود در حافظه ی دائم ECU به ECU ارسال می شود این در حالی است که پایه های ۱۵،۸،۱۱،۲ رله دوبل برق دائم خودرو را از باطری تغذیه می کنند که ممکن است در سیستم های سوخت رسانی مختلف پایه های ۲و۱۱ متغیر می باشد .

۲-سوئیچ باز موتور خاموش : در این حالت رله ی دوبل به مدت ۵ الی ۱۳ ثانیه برای ECU , پمپ بنزین , انژکتورها , کوئل دوبل, شیر برقی کنیستر و گرمکن سنسور اکسیژن برق ۱۲V دیگری را ارسال می کند . این اتفاق زمانی رخ می دهد که ECU منفی های تحریک رله ی اول و رله ی دوم را ارسال نموده باشد .

۳-حالت موتور روشن : در این حالت به طور دائم رله ی دوم رله دوبل به طور دائم برای اجزای سیستم سوخت رسانی برق ارسال می کند.

در صورت خرابی رله دوبل به دلیل عدم ارسال برق برای سیستم سوخت رسانی و ECU،خودرو روشن نمی شود در این حالت اگر سوئیچ را باز کنیم به دلیل عدم ارسال برق به پمپ بنزین صدای آن به گوش نمی رسد.

علائم خرابی رله دوبل

این قطعه یکی از قطعات حیاتی و مهم در خودروها است. بنابراین توجه به آن در هنگام خرابی و تعویض و تعمیر آن اهمیت بسیار بالایی دارد. این بخش بنا به دلائلی دچار آسیب‌ می‌شود. یکی از آسیب‌هایی که به این قطعات وارد می‌گردد، سوختگی است.

آب خوردگی یکی دیگر از آسیب‌های وارد شده به این قطعه است. این بخش ممکن است در هنگام وقوع یک تصادف دچار شکستگی شده و یا رله‌ها به‌ مرور زمان دچار استهلاک گردند. قطع شدن اتصالات داخلی و یا آب شدن پلاتین‌های رله و… از دیگر دلائل خرابی این قطعات است.

قطعه رله دوبل در صورت خراب شدن، برخی از علائم و نشانه‌ها را از خود بروز می‌دهد که از طریق این نشانه‌ها می‌توان به بررسی به موقع این قطعه دست زد و ایرادات آن را برطرف نمود. برخی از نشانه‌های خرابی این بخش در ادامه آمده‌ است.

1- عدم روشن شدن اتومبیل

یکی از اولین و مهمترین نشانه‌های خرابی قطعه‌ رله دوبل، روشن نشدن خودروی شما است. اگر در شرایط استارت زدن، خودرو شما روشن نشود پی به خرابی قطعه‌ رله دوبل آن خواهید برد.
هر چند روشن نشدن یک خودرو می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. اما با این‌ حال یکی از دلایل اصلی روشن نشدن خودرو پس‌ از استارت زدن، ناشی از خرابی این قطعه الکتریکی خواهد بود.
بنابراین اگر در شرایط استارت زدن خودرو شما روشن نشد و پی به خرابی این قطعه، بردید می‌توانید به خودروی خود برق مستقیم برسانید تا بتوانید آن را به یک تعمیرگاه معتبر انتقال دهید.

2- عدم روشن شدن چراغ چک خودرو

در برخی از موارد پس‌ از بازکردن سوئیچ، چراغ چک اتومبیل روشن نمی‌شود. این علامت نیز می‌تواند خرابی رله دوبل خودرو را نشان دهد.

3- عدم شنیده شدن صدای آغاز به کار پمپ بنزین

همان‌طور که می‌دانید در مواقعی که سوئیچ را باز می‌کنید برای چند ثانیه صدای آغاز به کار پمپ بنزین به گوش شما خواهد رسید. در برخی از مواقع شما نمی‌توانید این صدا را بشنوید. این اتفاق می‌تواند نشان‌ دهنده‌ خرابی رله دوبل باشد.
از طرف دیگر در مواقعی که سوئيچ را باز می‌کنید یک صدای بسیار خفیف و تیک مانند از سمت خودرو به گوش شما می‌رسد. اما اگر رله دوبل دچار آسیب شده باشد شما نمی‌توانید این صدا را بشنوید.

در صورت مشاهده هر گونه از علائمی که گفته شد باید بلافاصله به یک تعمیرگاه معتبر مراجعه نمایید تا به سنجش عملکرد رله دوبل دست زده و علت خرابی آن را بررسی نمایند.

در حالت معمول تعمیرکاران، برای بررسی خرابی این قطعه الکتریکی از روش‌هایی از قبیل تست ولتاژی و استفاده نموده و یا به تست این قطعه با استفاده از دستگاه دیاگ اقدام می‌نمایند. روش تست اهمی یکی دیگر از روش‌های بررسی خرابی این قطعه است. بررسی ظاهری قطعه‌ مورد نظر نیز می‌تواند نشان دهد که رله دوبل خراب شده‌ است.

سوالات متداول رله دوبل

1 – چگونه رله دوبل را تست کنیم ؟

• توسط لامپ تست و یا مولتی متر می توان برق های ورودی و خروجی را تست کرد ، اگر رله عمل کند برق های خروجی را داریم.

2 – نحوه تعویض سوکت رله دوبل چگونه است ؟

• سیم های سوکت رله دوبل را یک به یک جدا کرده و به سوکت جدید وصل می کنیم .

3 – کار رله دوبل ( وظیفه رله دوبل ) چیست ؟

• رله ی دوبل در خودرو برق انژکتورها ، کوئل ، گرم کن سنسور اکسیژن ، پمپ بنزین و … را تغذیه می کند .

4 – علائم خرابی رله دوبل چیست ؟

• عمل نکردن پمپ بنزین ، نداشتن برق +12 روی انژکتورها و یا کوئل ها ، روشن نشدن خودرو

5 – علت سوختن رله دوبل چیست ؟

• آب خوردگی ، شکستگی که معمولا به خاطر تصادف رخ می دهد ، استهلاک خود رله های رله دوبل ، قطع شدن اتصالات داخلی ، آب کردن پلاتین های رله و یا پایه های آن

همچنین خواندن مقالات زیر توصیه می شود : 

• انژکتور چیست ؟
• کویل دوبل چیست ؟
• فیلم آموزش سنسور دمای آب | شناخت و عیب یابی + زیرنویس
• شیر برقی کنیستر چیست ؟
• فیلم آموزش تست و عیب یابی رله خودرو | آموزش تعمیرات ECU