استپر موتور یا موتور پله ای خودرو چیست ؟

استپر موتور یا موتور پله ای خودرو وظیفه دارد هوای مورد نیاز موتور را برای کلیه حالت های دور آرام تامین کند و پالس های ۱۲ ولتی ارسالی توسط ایسیو را به حرکت خطی در راستای محور طولی تبدیل کرده تا مقدار جریان هوای اضافی را تنظیم نماید. موتور پله ای دارای ۱۵۰ الی ۲۰۰ پله بوده و در هر ثانیه ۱۳۰ در آن طی میشود و هر پله از حرکت موتور پله ای از نظر خطی ۰/۰۴ میلی متر می باشد.

مکان نصب و نحوه عملکرد استپر موتور (موتور پله ای)

موتور پله ای بر روی هوزینگ دریچه گاز نصب شده و دریچه گاز علاوه بر مسیر هوای ورودی اصلی از طریق دریچه پروانه ای ( پولکی دریچه گاز ) دارای یک مسیر هوای اضافی است که موتور پله ای در آن مسیر قرار گرفته است و مقدار هوای مورد نیاز را با توجه به وضعیت عملکردی موتور توسط ایسیو کنترل می گردد.

کنترل میزان هوای ورودی از طریق موتور پله ای به موتور ، برای تحقق هدف های زیر در واحد کنترل الکترونیکی ( ecu ) می باشد :

• ایجاد حالت ساسات در زمان سرد بودن موتور و بسته بودن دریچه گاز
• تنظیم مخلوط سوخت و هوا در دور آرام
• تنظیم دور آرام در زمان گرفتن بار اضافی از موتور ( کولر ، چراغهای جلو و… )
• جلوگیری از بسته شدن سریع مسیر هوا ، زمانی که درسال سرعت‌های بالا راننده به طور ناگهانی پا را از روی پدال گاز بر میدارد.

اثرات خرابی استپر موتور (موتور پله ای)

در صورت سوختن ، گیرپاژ کردن ، و یا کثیف شدن ، موتور دیرتر روشن شده ( معمولاً با کمی باز کردن دریچه گاز ) و یا در صورت گرفتن بار اضافی از موتور مانند : کولر گرفتن و روشن کردن مصرف کننده های پرمصرف مانند چراغ های نور افکن ، بخاری ، برف پاک کن و… موتور شروع به لرزش شدید می کنند و همراه با افت شدید دور موتور میباشد.

نحوه عیب یابی استپر موتور

الف- تست استپر موتور با دیاگ

در صورت خرابی موتور پله ای خطای استپر موتور در قسمت خواندن خطاها ثبت می شود و میتوانیم به صورت خیلی دقیق در قسمت پارامترها ، حرکت پله های استپر موتور را مشاهده و از سالم بودن آن اطمینان حاصل کنیم ( مقدار پله موتور پله ای در هر خودرویی متفاوت می باشد ) و همچنین در قسمت تست عملکردها نیز میتوانیم استپر موتور را تست کنیم و از سالم بودن آن اطمینان حاصل نماییم.

ب- تست استپر موتور با اهم متر (مولتی متر)

ابتدا کلید یا سلکتور دستگاه مولتی متر را روی قسمت اهم متر قرار داده و سیم مشکی و قرمز را در قسمت مربوطه دستگاه مولتی متر قرار داده و سپس دو سر سیم مولتی متر را در یک مرحله به پایه های اول و آخر ( A,D) و در مرحله دیگر به پایه های وسط B, C موتور پله ای متصل کرده و میزان مقاومت موتور پله ای را در هر مرحله یادداشت میکنیم که باید در هر مرحله به این ۴۵ – ۶۰ اهم باشد. در غیر این صورت موتور پله ای معیوب بوده و باید تعویض کرد.

نکته ۱ :

در خودروهای انژکتوری مانند خودروهای کاربراتوری قطعه یا وسیله ای نیست که بتوانیم با تنظیم آن ، مقدار سوخت و هوا ، جرقه را تنظیم کرد تا موتور به صورت ایده‌آل کار کنند.( به جز چند نمونه از اولین سری تولیدات ایران خودرو و تعداد کمی از خودروهای دیگر مانند : پیکان و پژو پارس ) بلکه در خودرو های انژکتوری این کار به صورت هوشمند توسط ایسیو انجام می‌گیرد.

ولی تنها قطعه ای که تمیز نبودن آن تاثیر بسیاری در کار کردن موتور دارد همان موتور پله ای می باشد بنابراین توصیه می‌شود که حداقل هر ۶ ماه یکبار با دقت باز کرده ( موتور خاموش و سوئیچ کاملا بسته) و با اسپری مخصوص شست و شو داده و سپس خشک کرده و با دقت در محل مربوطه نصب کنید.

نکته 2 :

هر بار که سوکت موتور پله ای را قطع و وصل می کنید( به خصوص در موقع فعال بودن ) و یا موتور پله ای را کاملا باز می کنید( جهت شست و شو و یا تعویض و… ) توصیه می شود که بعد از نصب موتور پله ای و جا زدن سوکت موتور پله ای ، سوئیچ خودرو را به طور کامل تقریبا به مدت ۱۰ ثانیه باز و سپس به مدت ۱۰ ثانیه سوئیچ را کاملا بسته و سپس به خودرو استارت بزنید و روشن کنید ( تا موتور پله‌ای در بهترین حالت خود قرار گرفته و موتور براحتی روشن شود.)

استپر موتور (موتور پله ای ) عملگر 

محل قرار گیری بر روی بدنه دریچه گاز می باشد و مسیر میان بری که دو طرف صفحه گاز را به هم وصل می کند کنترل می نماید.

وظیفه ی استپر موتور

• ایجاد حالت ساسات (بازکردن مسیر هوا ) در هنگام سرد بودن موتور و بسته بودن دریچه گاز
• تامین هوای لازم در هنگام گرفتن بار اضافه از موتور در دور آرام (کولر ، چراغ ها ، فن دورتند و …)
• تنظیم مخلوط سوخت و هوا در دور آرام
• تامین هوای لازم در زمانی که ناگهان دریچه گاز بسته می شود

استپر: این قطعه موتور الکتریکی است که قابلیت چرخش در جهت عقربه های ساعت و خلاف عقربه های ساعت را دارد و حرکت چرخشی را به حرکت طولی تبدیل می نماید و با حرکت طولی مسیر هوا را باز یا بسته می کند

مقاومت سیم پیچ استپر موتور

باید مقاومت بین پایه های A,D و پایه های B,C با هم برابر بوده و حدود ۵۰ تا ۵۵ اهم باشد.

در این حالت بدلیل وجود قطعه تقلبی در بازار ممکن است عددش فرق کند اما باید با هم برابر باشند.
باید توجه نمود اندازه گیری این اهم در دمای ۲۰C (محیط ) باشد.

راهنمای سیم کشی استپر موتور

۴ پایه دارد که هر چهار پایه آن به ECU متصل است.
که ۲ پایه آن بصورت جداگانه برق ۵V نامتناوب یا لحظه ای و ۲ پایه آن منفی به صورت لحظه ای از ECU دریافت می کند.

علائم خرابی استپر موتور در موتور

با توجه به اینکه ECU دقیقا نمی تواند میزان هوای ورودی را در دور آرام تنظیم کند علائم زیر قابل مشاهده است :

1. نوسان در کارکرد موتور در دور آرام که باعقربه دور موتور نیز قابل رویت است .(شلاق می زند)
2. بد روشن شدن موتور در برخی مواقع که خودرو سرد است .
3. افت دور موتور زمانی که در دور آرام موتور زیر بار می رود
   1. مثال: زمانی که کولر دور آرام است و دور موتور افت کرده و جبران نمی شود و در ضمن صدای موتور هم تغییر می کند .
4. مصرف زیاد خودرو و بد کار کردن در دور آرام در اثر جرم گرفتگی.
5. گیر کردن شفت استپر موتور باعث می شود خودرو روشن نشود و یا در دور آرام خاموش گردد.
6. بعد از باز کردن استپر موتور سر آن کثیف است قبل از تمیز کردن به سر استپر موتور دقت کنید اگر یک طرف استپر موتور ساییده باشد معلوم می شود که دریچه گاز ضربه دیده است پس درنتیجه دریچه گاز باید عوض شود .
7. در سرعت های بالا با برداشتن پا از روی پدال گاز ماشین کپ می کند

همچنین ببینید : علائم خرابی استپر موتور

نکته : در خودروی پراید و خانواده ی پژو در صورت بالا رفتن دور موتور در هوای گرم دسته سیم مربوطه به این قطعه باید تست و بررسی شود.

سایر مطالب و خدمات پارسیان صنعت خودرو : 

• ترانزیستور چیست ؟
• مقاومت الکتریکی
• پمپ بنزین خودرو و نحوه عیب یابی آن
• آموزش پروگرام کردن ایسیو
• ریمپ ایسیو چیست ؟
• چرا سنسور اکسیژن خراب می شود ؟
• قیمت دستگاه داینومتر
• قیمت دیاگ
• خرید پروگرامر نگار خودرو
• خرید دستگاه انژکتور شور
• دوره تعمیرات ایسیو
• تعمیر یونیت ای بی اس